Karın Ağrıları

Karın boşluğu birçok organı barındırmaktadır. Bu organların her birinin çeşitli hastalıkları ağrıya neden olabilir.

Bu organların hastalıklarını değerlendirirken ağrı genellikle baş ağrısı ve bel ağrısından farklı olarak uyarıcı nitelik taşır. Karın ağrısı vakit geçirilmeden değerlendirilmesi gereken bir belirtidir. Diğer kronik ağrılarda ağrı kesiciler verilirken, karın ağrılarında neden belirlenmeden ağrı kesici verilmesi son derece sakıncalıdır. Çünkü bu durumda ağrının kesilmesiyle altta yatan hastalık gizleneceğinden tedavide geç kalınarak daha büyük zararlara yol açılabilir.

Karın boşluğunda mide, bağırsaklar, karaciğer, pankreas, safra kesesi, safra yolları, dalak, apandis, böbrek ve idrar yolları, mesane, kadınlarda rahim ve yumurtalıklar, erkekte prostat bulunmaktadır. Bütün bu organlardan ve karın duvarından kaynaklanan birçok akut ve kronik ağrı vardır. Bütün bu ağrıların değerlendirilmesi oldukça zordur. Hastanın iyi tetkiki gereklidir.

Karın ağrıları içerisinde en sık görülenler apandisite bağlı karın ağrıları, safra kesesinin iltihap ve taşlarından kaynaklanan ağrılar, mide ve onikiparmak bağırsağı ülserinden kaynaklanan ağrılar, pankreas bezinin iltihaplarından kaynaklanan ağrılardır. Ayrıca karın organlarının kanserlerinde şiddetli ağrılar ortaya çıkar.

Karın ağrıları genellikle tanıya daha kolay ulaşabilmek için ağrının yerleştiği bölgeye göre sınıflandırılırlar. Bu amaçla karın bölgesi çeşitli kısımlara ayrılır.

Göbek çevresi
Göbek çevresindeki ağrılar ince bağırsak hastalıkları ve apandis iltihabı (apandisit) ile ilişkili olabilir.

Üst orta bölge
Bu bölgeye epigastrik bölge de denir. Göbeğin üstünde orta hatta yer alır. Bu bölgenin ağrıları genellikle mide hastalıkları ile ilgilidir. Bunlar mide ekşimesi, gastrit ya da ülser olabilir. Ayrıca ince bağırsağın üst bölümü (onikiparmak bağırsağı), pankreas ve safra kesesi hastalıklarında da bu bölgede sürekli ve şiddetli ağrı oluşabilir. Bu bölgede ağrıya neden olan bir başka durum ise diyafram fıtığıdır. Tüm bunlardan başka bölgede yer alan organların (mide, pankreas) kanserlerinde de karnın üst orta bölgesinde şiddetli ağrı ortaya çıkar.

Üst sol bölge
Bu bölgede ağrı çok sık değildir. Bazen mide, dalak, pankreas ve kalın bağırsakla ilgili hastalıklarda görülebilir.

Üst sağ bölge
Üst sağ bölgede şiddetli ağrının en önemli nedeni safra kesesinde iltihaplanmadır. Bu durumda ortaya çıkan ağrı göbeğe ve bele yayılabilir. Bazen pankreas veya onikiparmak bağırsağından kaynaklanan hastalıklar da karnın sağ üst bölgesinde ağrıya neden olabilir.

Alt orta bölge
Bu bölgede ağrı kalın bağırsak iltihaplarına, kadınlarda idrar yolu enfeksiyonları ya da üreme organları ile ilgili hastalıklara bağlı olabilir. Bölgenin sık görülen bir ağrılı hastalığı da spastik kolondur.

Alt sol bölge
Sıklıkla son bağırsaktan kaynaklanan problemler bu bölgede ağrıya yol açar. Divertikülit adı verilen özel bir kalın bağırsak iltihabı ve Crohn hastalığı örnek olarak sayılabilir.

Alt sağ bölge
Kalın bağırsak hastalıklarında bu bölgede de ağrı görülür. Apandisit ağrısı da başlangıç döneminin ardından karnın sağ alt bölümüne yayılır.

Yansıyan ağrı
Akciğerlerin alt kısımları, böbrekler, rahim ve yumurtalıklar gibi karın dışında yer alan organlardan kaynaklanan ağrılar bazen karın bölgesine yayılır. Bu tip ağrıya yansıyan ağrı adı verilir. Ayrıca karın organlarından kaynaklanan ağrıların da başka bölgelere yayılmasına sık rastlanır. Örneğin safra kesesi ağrısı göğse ve sağ omuza, pankreas ağrısı bele ve kürek kemiklerinin arasına yayılır. Bunlar da yansıyan ağrıya örnek durumlardır.

Karın Ağrısında Tanı
Karın ağrısı nedeniyle hekime başvuran hastalarda ağrının nedenini ortaya koymak için öncelikle hastanın şikayeti, ağrının niteliği ayrıntılı bir şekilde sorgulanır, bunu fiziksel muayene, çeşitli laboratuvar testleri, görüntüleme yöntemleri ve gerektiğinde endoskopik incelemeler izler.

Ağrının başlama şekli önemlidir. Örneğin, ani başlayan bir ağrı bağırsaklarda beslenme bozukluğu, safra kesesi kanallarında veya bağırsaklarda tıkanma gibi ani başlayan bir hastalığın habercisidir.

Ağrının şekli de tanı için değerli bilgiler sağlar. Örneğin bağırsak tıkanmalarında bağırsakların kasılmalarına bağlı kramp şeklinde ağrılar ortaya çıkar. Safra yollarının tıkanması üst karın bölgesinde şiddetli ve sabit bir ağrıya yol açar. Akut pankreatitte tipik olarak üst karın bölgesinde ve sırtta, çok şiddetli, dayanılmaz, sabit bir ağrı vardır. Akut apandisitte ağrı göbek çevresinde başlar ve tablo ilerledikçe karnın sağ alt bölgesine kayar.

Bir başka önemli tanı kriteri ağrının süresidir. Örneğin, spastik kolit ağrısı aylar ve hatta yıllar boyunca artma ve azalmalarla sürüp gider. Safra kesesi ağrısı birkaç saatten daha uzun sürmez. Pankreas iltihabına bağlı ağrı ise birkaç gün devam eder.

Karın ağrılarının tanısında görüntüleme yöntemlerinin çok önemli yeri vardır. Direkt grafi (röntgen) ile bağırsak tıkanmaları veya delinmeleri saptanabilir. İlaçlı röntgen çekimleri mide-bağırsak sistemi ile ilgili değerli bilgiler verir. Ultrasonografi de tanıda çok değerli bir yöntemdir. Safra kesesi hastalıkları, apandisit, karaciğerle ilgili sorunlar, böbrek ve idrar yolu hastalıkları ultrasonografi ile saptanabilir. Bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans ise karın bölgesinin anatomisini mükemmel bir şekilde göstermeleriyle pek çok hastalıkta kesin tanıya ulaşılmasını sağlayan görüntüleme yöntemleridir.

İlaç tedavisine yanıt vermeyen hastaların sinir blokajları gibi girişimsel yöntemlerle ağrı tedavisi için ağrı kliniklerine başvurmaları uygun olacaktır.